Czy witaminę B12 można przedawkować? Fakty i mity
Witamina B12 (kobalamina) to substancja niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiada m.in. za produkcję czerwonych krwinek, pracę układu nerwowego oraz udział w przemianach energetycznych. Jej niedobór może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Nic więc dziwnego, że wiele osób sięga po suplementy z witaminą B12. Zastanawiasz się, czy witaminę B12 można przedawkować? Sprawdź najpopularniejsze fakty i mity na ten temat.
Rola witaminy B12 w organizmie
Witamina B12 uczestniczy w wielu procesach biochemicznych. Jej obecność jest konieczna m.in. do:
- syntezy DNA,
- produkcji czerwonych krwinek w szpiku kostnym,
- prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego,
- metabolizmu homocysteiny.
Organizm człowieka nie potrafi samodzielnie wytwarzać tej witaminy. Musi ją więc pozyskiwać z zewnątrz — z pożywienia lub suplementów. Witamina B12 występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego: mięsie, rybach, jajach, mleku i jego przetworach. Osoby na diecie wegańskiej lub z zaburzeniami wchłaniania są szczególnie narażone na jej niedobory.
Czy można przedawkować witaminę B12?
Z punktu widzenia fizjologii przedawkowanie witaminy B12 jest bardzo trudne. Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, co oznacza, że jej nadmiar nie kumuluje się w organizmie, tylko jest usuwany wraz z moczem. Dlatego stosując standardową suplementację, nie da się jej przedawkować.
W badaniach nie stwierdzono toksycznego działania witaminy B12, nawet przy dawkach wielokrotnie przekraczających dzienne zapotrzebowanie. Wciąż jednak warto mieć świadomość, że istnieją sytuacje, w których organizm może reagować na zbyt wysoką podaż tej substancji.
Potencjalne skutki uboczne nadmiaru witaminy B12
Niektóre osoby mogą doświadczyć skutków ubocznych po zastosowaniu bardzo dużych dawek – zwłaszcza w formie iniekcyjnej. Zalicza się do nich:
- wysypkę lub reakcję alergiczną (zwłaszcza u osób z nadwrażliwością),
- zwiększone ryzyko trądziku lub pogorszenie stanu cery,
- łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, biegunka),
- niepokój, bóle głowy lub trudności ze snem (po bardzo dużych dawkach).
W niektórych badaniach pojawiły się informacje o korelacji między wysokim poziomem B12 a zwiększonym ryzykiem chorób nowotworowych lub powikłań w ciąży. Związek przyczynowo-skutkowy nie został jednak jednoznacznie potwierdzony.
Kiedy suplementacja witaminy B12 jest konieczna?
Nie każdy potrzebuje suplementować witaminę B12. U osób, które stosują dietę tradycyjną i nie mają problemów z przyswajaniem witaminy, zwykle nie występują niedobory. Suplementacja jest jednak zalecana w konkretnych sytuacjach:
- dieta wegańska lub wegetariańska,
- niedokrwistość megaloblastyczna,
- choroby układu pokarmowego (np. celiakia, choroba Crohna),
- zabiegi bariatryczne,
- przyjmowanie niektórych leków (np. metforminy, inhibitorów pompy protonowej),
- osoby powyżej 60. roku życia (z powodu gorszego wchłaniania).
W takich przypadkach suplementacja witaminy B12 może być konieczna – o ile odbywa się pod kontrolą specjalisty.
Jakie dawki są bezpieczne?
Zalecane dzienne spożycie (RWS) dla dorosłych wynosi 2,4 mikrograma (mcg). Dla kobiet w ciąży – 2,6 mcg, a dla karmiących – 2,8 mcg. Suplementy dostępne na rynku często zawierają dawki rzędu 500 mcg, 1000 mcg, a nawet więcej. Wydaje się to dużo, ale warto pamiętać, że przyswajalność witaminy B12 maleje wraz ze wzrostem dawki. Organizm absorbuje tylko część substancji – reszta zostaje wydalona.
Dlatego nawet przy dużej suplementacji trudno o przedawkowanie. Osoby przyjmujące bardzo wysokie dawki przez dłuższy czas powinny skonsultować się z lekarzem i okresowo monitorować poziom B12 we krwi.
O czym warto więc pamiętać? W określonych sytuacjach, przy bardzo dużych dawkach i długotrwałej suplementacji, mogą pojawić się działania niepożądane. Więcej nie zawsze oznacza lepiej – także w przypadku witaminy B12. Nadmiar B12 rzadko jest groźny, ale nie daje też dodatkowych korzyści; suplementacja powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb.